تاثیر کشت و کار بر برخی ویژگی‌های زیستی خاک: مطالعه موردی در استان آذربایجان غربی، ایران

ارزیابی­های گوناگون نشان داده­اند که عملیات کشاورزی می­تواند پیامدهای زیانبار بر کیفیت خاک­ها داشته باشد. بنابراین، آگاهی از کیفیت خاک در عرصه­های کشاورزی و منابع طبیعی، برای مدیریت بهینه زمین­ها و رسیدن به بیشینه بهره­وری اقتصادی، امری ضروری است. در این پژوهش، تاثیر دراز مدت مدیریت­های مرسوم کشاورزی در سه منطقه در استان آذربایجان غربی شامل زیوه، نازلو و سیرداغی با خصوصیات و ویژگی­های رطوبتی مختلف بودند. از هر منطقه، چهار نمونه خاک (شامل دو نمونه خاک تحت کشت و دو نمونه خاک غیرزراعی همجوار آن­ها به­عنوان شاهد) برداشت و بر برخی ویژگی­های زیستی و شیمیایی خاک بررسی گردید. مقادیر تنفس پایه، تنفس ناشی از سوبسترا، زیست توده میکروبی، جمعیت میکروبی و جمعیت نماتدها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کشت و کار در مناطق مورد بررسی، پارامترهای تنفس پایه، تنفس ناشی از سوبسترا، جمعیت میکروبی و جمعیت نماتدها را کاهش داد. همچنین، در کاربری غیر زراعی، مقادیر تنفس پایه (25/1، 1/1 و 75/1) و تنفس ناشی از سوبسترا (8/1، 2/2 و 4/1) به تفکیک مناطق مورد مطالعه (به ترتیب سیرداغی، نازلو و زیوه) نسبت به مناطق زراعی افزایش نشان داد. بطوری­که در خاک با کاربری غیر زراعی در منطقه سیرداغی، مقادیر تنفس پایه، تنفس ناشی از سوبسترا، شاخص قابلیت دسترسی به کربن و جمعیت نماتدها به­ترتیب 25/1، 8/1، 6/1 و 28/3 برابر بیشتر از کاربری زراعی بود. بطور کلی می­توان نتیجه گرفت که عملیات کشت و کار غیرعلمی و عدم افزایش مواد آلی، سبب افت ویژگی­های زیستی، و در دراز مدت، کاهش کیفیت خاک را به دنبال خواهد داشت.